Restauratie




Hierboven ziet U een morph van twee foto's van ongeveer hetzelfde stukje van de kaart; vóór en na restauratie. Het lijkt op deze manier wel eenvoudig en haast vanzelf weer goed te komen maar de werkelijkheid is weerbarstiger.

Zoals al aangegeven is er ongeveer 34 meter aan losse randen papier vastgezet en daarvan ongeveer 15 meter extra geconsolideerd.

Globaal is navolgende procedure gevolgd:


Begonnen werd met de achterzijde c.q. de linnen drager van de kaart. Deze drager is opgebouwd uit banen linnen ("van de rol": 2 banen van ongeveer 83 cm breed en een smallere baan van ongeveer 50 cm breed) die met een overlapping van circa 13 mm aan elkaar zijn gelijmd. Rondom is een rand van circa 5 mm breed die is omgeslagen om de papieren kaartdelen.

Kaart achterzijde voor restauratie

Losgeraakte linnen naden

De loszittende naden werden vastgezet met een mengsel van tarwestijfsel en Evacon-R (een ethyleen-vinyl acetaat copolymeer emulsie) in de verhouding 80-20 %.

Na droging onder vilt en gewichten kon de kaart omgedraaid worden.

Het vastzetten van de losse randen van de kaartbladen gebeurde met tarwestijfsel. Voordat de randen werden vastgezet zijn de betroffen kaartdelen eerst "uitgelijnd". Dat wil zeggen dat op basis van referentiepunten in de afbeelding (rivieren, plaatsnamen, meridianen en  parallellen) twee aangrenzende kaartdelen precies aansluitend (behalve dan de 5 mm tussenruimte) werden neergelegd om er zeker van te zijn dat erg geen ongewenste spanningen in het linnen zou kunnen optreden. Overigens bleek gaandeweg dat dit niet altijd mogelijk was: waarschijnlijk ten gevolge van verschillende opweektijden veroorzaakt tijdens het inlijmen van de kaartbladen constateerden we verschillen tot wel 3 mm in de kaartbladen. Als dit het geval was werd bij het uitlijnen gekozen voor een gemiddelde.

Vaak was het nodig om het papier eerst letterlijk te ontwarren. Op sommige kruispunten van vouwen was het papier zodanig in elkaar gevouwen dat het met behulp van een pincet en vergrootglas ontrafeld moest worden. Met behulp van een klein strijkboutje werd het papier gevlakt.


Opgefrotte kaartdelen

Vastzetten losse papierdelen

Drogen van gelijmde delen

De werkplek (foto by Mo)



Nu werden de loszittende randen per horizontale baan vastgezet met stijfsel. Op de plaatsen waar het papier door voortdurend rollen en walsen wollig was geworden en vaak horizontaal in tweeën was gesplitst werd bovendien het papier geïmpregneerd met MC (methylcellulose 15 mPa.s; 4 % oplossing in gedestilleerd water).

Na verlijming werd het papier onder bezwaar enkele uren tussen vilt en siliconenpapier gedroogd en daarna onder kartonnen stroken verder gedroogd.

Op twee locaties werd plakband (sellotape) aangetroffen: deze werd met alcohol losgeweekt en verwijderd. De achtergebleven lijm werd verwijderd met thinner en wattenstokjes.

Plakband



Hier en daar troffen we een roodachtige verkleuring aan onder de de losgelaten randen van de kaartbladen. Het leek er op dat er in het verleden met een rood/oranje gekleurde lijmsoort (bijv. met schellak) een poging is gedaan om loszittende randen vast te zetten; kennelijk zonder resultaat want de lijm is nu zichtbaar:

Roodgekleurde lijm

Roodgekleurde lijm


De verkleuring bleek niet wateroplosbaar dus werd besloten deze voor lief te nemen: na het weer vastzetten van de papierranden was het nauwelijks zichtbaar.

Nadat de bovenste 6 kaartdelen waren behandeld werden deze naar binnen geslagen en onder karton gelegd zodat er makkelijker aan de tweede baan gewerkt kon worden.

Kaart een baan omgeslagen


Dit gebeurde vervolgens ook met de 4e en 3e baan met als eindresultaat de onderstaande foto's.

Kaart detail na restauratie

Kaart totaal na restauratie

In de zin van passieve conservering zie de tab 'Conservering'.